نسیم علوم

سلام.این اولین مطلب من درمورددستگاه عصبیه.امیدوارم خوشتون بیاد.این مطلب بیش تربه درددانش آموزان هشتم می خوره.

موضوع:

 دستگاه عصبی

جانوران پر سلولی برای ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول ها و اندام های مختلف بدن خود نیاز به عوامل و دستگاه های ارتباطی دارند و دستگاه عصبی در جهت ایجاداین هماهنگی به وجود امده است .

خواص ویژه ی ان عبارت اند از :

1. تاثیر پذیری نسبت به محرک های خارجی

2. ایجاد یک جریان عصبی که نماینده ی تاثیر محرک است

3. هدایت جریان عصبی

4. انتقال جریان عصبی از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر

تنظیم عصبی و انواع ان

فعالیت های عصبی جانوران در دو جهت انجام می شوند :

1.تنظیم فعالیت های درونی بدن

2. تنظیم موقعیت جانور نسبت به محیط خارجی

وظیفه سیستم عصبی

سیستم عصبی سه وظیفه اصلی دارد: دریافت حواس، ترکیب داده‌ها واعمال حرکات. دریافت حواس هنگامی اتفاق میافتد که بدن از طریق نرونها، گلیا و سیناپسها به جمع آوری اطلاعات و داده‌ها میپردازد. سیستم عصبی از سلولهای عصبی قابل تحریک و سیناپسایی تشکیل میگردد که سلولها را به یکدیگر یا به مراکز سراسریدن و یا به سایر نرونها متصل میکنند. عملکرد این نرونها براساس تحریک و بازدارندگی است و هرچند سلولهای عصبی از لحاظ اندازه و مکان متفاوت هستند، ولی نحوه ارتباط بین آنهاست که تعیین کننده عملکرد آنها میباشد. این اعصاب محرکهای عصبی را از گیرنده‌های حسی به مغز و نخاع هدایت میکنند. پردازش اطلاعات درنهایت با ترکیب داده‌ها و منحصرا درمغزصورت میپذیرد. پس ازپردازش اطلاعات درمغز، فرمانهای عصبی ازطریق مغزو نخاع به ماهیچه‌ها و غدد هدایت میشوند که به این [فرایند] اعمال حرکت گفته میشود. سلولهای گلیا داخل بافتها یافت میشوند و قابل تحریک نیستند ولی به فرایند مایلناسیون، تنظیم یونی و مایع خارج سلولی کمک میکنند.
سیستم عصبی از دو بخش عمده تشکیل یافته‌است: سیستم اعصاب مرکزی و سیستم عصبی جانبی. سیستم اعصاب مرکزی شامل مغزو نخاع میشود. مغز مرکز فرمان بدن میباشد. سیستم اعصاب مرکزی داری مراکز مختلفی است که به دریافت حواس، اعمال حرکت و ترکیب داده‌ها تخصیص دارند. این مراکز را میتوان به دو بخش مراکز تحتانی (شامل نخاع و ساقه مغز) و فوقانی تقسیم کرد که با مغزازطریق عملگرها درارتباط هستند. سیستم اعصاب جانبی شبکه گسترده‌ای از عصبهای نخاعی و مغزیست که به مغزو نخاع متصل میباشند. سیستم اعصاب جانبی دربرگیرنده گیرنده‌های حسی است که به پردازش تغیرات محیط داخلی و خارجی کمک میکنند. این اطلاعات ازطریق اعصاب حسی داخلی به سیستم اعصاب مرکزی ارسال میشود. سیستم اعصاب جانبی به دو بخش سیستم اعصاب خودمختارو اعصاب ارادی تقسیم میشود. اعصاب خودمختارکنترل غیرارادی اندامهای داخلی، رگها، ماهیچه‌های قلبی وماهیچه‌های صاف را به عهده دارند. اعصاب ارادی کنترل ارادی پوست، استخوانها، مفاصل و ماهیچه‌های استخوانی را به عهده دارند. سیستم اعصاب مرکزی و جانبی درکناریکدیگرو به واسطه اعصابی که ازسیستم جانبی خارج و به سیستم مرکزی میپیوندند (و بالعکس)، انجام وظیفه میکنند.

وظایف عمومی سیستم اعصاب مرکزی

سیستم اعصاب مرکزی بزرگترین بخش سیستم عصبی است که شامل مغزو نخاع میشود. سیستم اعصاب مرکزی به همراه سیستم اعصاب جانبی، نقش بنیادینی درکنترل رفتار انسان ایفا میکند. سیستم اعصاب مرکزی به عنوان سیستمی که وقف پردازش اطلاعات و محاسبه حرکت مناسب درپاسخ به دریافت ورودی شده‌است، شکل گرفته‌است. دربسیاری از شاخه‌های تحقیقاتی، اعتقاد براین است که فعالیتهای حرکتی حتی بسی قبل از شکل گیری کامل حواس وجود دارند و حواس تنها نقش تاثیرگذاری غیرجبری بررفتار را دارند. این عقیده منجربه شکل گیری نظریه خودمختار بودن سیستم اعصاب مرکزی شده‌است.

ساختار و کار نورون ( واحد عملی دستگاه عصبی )

وظیفه: تولید ، هدایت ، و انتقال پیام عصبی

قسمتهای تشکیل دهنده:

دندریت ← آورنده پیام به جسم سلولی

اکسون ← بردن پیام از جم سلولی و رساندن آن به پایانه آکسونی ( با نورون و سلول های دیگر همچون سلول های عضلانی و ترشحی در ارتباط است )

جسم سلولی ← دریافت پیام و صادر کردن دستور

تقسیم بندی نورون ها بر اساس عملکرد

انتقال دهنده های عصبی : ناقل پیام در فضای سیناپسی

مثال: استیل کولین (در ماهیچه ها)

مکانیسم عمل:

1- ترکیب وزیکول های حاوی انتقال دهنده با غشای انتهای آکسون

2- آزاد شدن انتقال دهنده عصبی در فضای سیناپسی

3-تاثیر بر سلول پس سیناپسی از طریق اتصال به گیرنده پروتئینی غشائی ( کانال یونی غشائی )

انواع:

مهارکننده: منفی تر شدن پتانسیل غشاء پس سیناپسی ← مهار عملکرد نورون پس سیناپسی

فعال کننده : ایجاد پتانسیل عمل در غشاء پس سیناپسی ← فعالیت نورون پس سیناپسی

هسته مغز شامل 7قسمت می شود :

 

1-بصل النخاع: کنترل تنفس وتنظیم بازتاب را به عهده دارد

 

2-پل مغزی: درکنترل خواب وانگیختگی اثر دارد.

 

3-مخچه : ساختار گردی دارد ونقش مهمی در هماهنگی ایفا میکند.

 

4-تالاموس: اطلاعات بدست امد ه از گیرنده های حسی را دسته بندی کرده وبه قشر مخ هدایت می کند.

 

5-هیپو تالاموس: تنظیم هیجانات وپاداش وهدایت دستگاه غدد درون ریز را به عهده دارد

 

6-غده ی هیپو فیز : بر دستگاه غدد درون ریز اثر دارد وبه تنظیم تولید هورمون ها میپردازد.

 

7-تشکیلات شبکه ای: به تنظیم حالات برانگیختگی وهشیاری می پردازد.

دستگاه لیمبیک :

شبکه گسترده ای از نورون ها که تالاموس وهیپو تالاموس را به بخشهایی از قشر مخ متصل میکند . در حافظه .یادگیری. واحساسات نقش مهمی دارد.از دو سازه اصلی تشکیل شده:

 

1-هیپوکامپ(دم اسبی): در ثبت وقایع وتغییررفتار نقش دارد.

 

بادامه : مرکز تشخیص خطر است .درکنترل واثر گذاری بر فعالیت ها واحساسات نقش دارد.

 

۲-سازه کوچکتر لیمبیک:

فورمیکس وپاراهیپو کمپوس

 

شیارهای کمربندی مغز

قشرمخ:

 

عالیترین ناحیه پیش مغزاست .عالی ترین کارهای ذهنی چون فکرکردن وبرنامه ریزی را به عهده دارد .

 

دونیکره دارد که هر کدام شامل چهار لوب است:

 

1-لوب پیشانی : درکنترل ماهیچه های حرکتی .هوش وشخصیت دخالت دارد.

 

2-لوب پس سری : در بینایی نقش دارد وبه ما امکان تشخیص اشیا رامیدهد.

 

3-لوب گیجگاهی: در شنیدن .پردازش زبانی وحافظه دخالت دارد.

 

4-لوب اهیانه ای: در ثبت موقعیت فضایی.توجه وکنترل حرکت دخالت دارد.در ادراکات حسی نیز نقش دارد

از لحاظ کارکرد مخ به 5ناحیه تقسیم می شود:

 

1.ناحیه حسی : براحساسات ما نظارت می کند وجایگاهش در قطعه اهیانه ای است.

 

2.ناحیه حرکتی اولیه: در حرکات ارادی نظارت دارد.و در قطعه پیشانی قرار گرفته .

 

3.ناحیه بینایی اولیه: درقطعه پس سری است

 

4.ناحیه شنوایی اولیه: درقطعه گیجگاهی قرار دارد.

 

5.نواحی ارتباطی: درقطعه پیشانی قرار دارد.در فرایندهای فکری مثل مسئله گشایی دخیل است

 پمپ سدیم-پتاسیم

غشای پلاسمایی همه سلول‌ها به صورت مانعی در برابر جابه‌جایی یون‌ها عمل می‌کند. پروتئین ها و یون‌های فسفات معدنی که غشا آن‌ها را درون سلول نگه می‌دارد، بار منفی دارند. از این رو، درون سلول از بیرون آن منفی‌تر است. این بارهای منفی، یون‌های کوچک دارای بار مثبت را به درون سلول می‌کشانند. اما، از میان این نوع یون‌ها تنها K + می‌تواند به مقدار محسوسی از خلال غشا بگذرد. در نتیجه، غلظت K + درون سلول‌ها، بیشتر از مایع برون سلولی است. برعکس، غشا پلاسمایی نفوذپذیری بسیار اندکی به Na + دارد و غلظت Na + در مایع برون سلولی بیشتر از درون سلول است.

عمل پمپ K + / Na + نیز در ایجاد این اختلاف غلظت و با ر موثر است. این، پمپ به ازای هر دو یون پتاسیمی که وارد سلول می‌کند، سه یون از آن خارج می‌سازد. بنابراین، درون سلول در مقایسه با برون سلول منفی‌تر می‌شود.

دستگاه عصبی محیطی

رشته‌های عصبی عقده‌های نخاعی- جمجمه‌ای و خودکار جزء اعصاب محیطی به شمار می‌روند و شامل سه گروه عصب است: اعصاب حسی که از اندامها به مغز و نخاع می‌روند، اعصاب حرکتی که از مغز و نخاع به ماهیچه‌ها و غده‌ها می‌روند و اعصاب مختلط که شامل رشته‌های حسی و حرکتی هستند.

اعصاب پیکری و خودمختار

اعصاب حرکتی که از دستگاه عصبی مرکزی به اندامها می‌روند.

·         بخش پیکری: که پیام انقباض را به سلولهای ماهیچه‌ای مخطط می‌برند و ارادی هستند.

·         بخش خودمختار: که غیر ارادی است این اعصاب کار اندامهایی چون قلب ، کلیه ، شش و ... را اداره می‌کنند.

رشته این اعصاب خود به دو صورت سمپاتیک و پاراسمپاتیک نامگذاری می شوند. اعصاب سمپاتیک به دو ردیف گره عصبی واقع در دو طرف ستون مهره ها مرتبط هستند اعصاب سمپاتیک بدن را برای فعالیت بیشتر آماده می کنند. اعصاب پاراسمپاتیک برخلاف اعصاب سمپاتیک عمل می‌کنند مهمترین عصب پاراسمپاتیک از بصل‌النخاع آغاز می‌شود و پس از عبور از گردن به سینه و شکم می‌رسد.